Historia biblioteki
Ponad pół wieku historii w telegraficznym skrócie.
– Pierwsze książki krążą wśród osiedleńców już w 1946 roku.
– 27.03.1949 r. następuje oficjalne uruchomienie Biblioteki Gminnej. Ze zbiorów korzysta ok. 450 osób. Pierwszą siedzibą jest pomieszczenie w budynku Prezydium Gminnej Rady Narodowej (dziś Urząd Miejski).
– Do roku 1959 placówka jest prowadzona przez pana Antoniego Błaszczyka.
– W latach 1959-1963 biblioteką kieruje pan Marian Piłat.
– W tym okresie na terenie gminy działa także Biblioteka Gromadzka w Grzmiącej pod kierownictwem Krystyny Żywockiej. Później w bibliotece w Grzmiącej (działającej jako Filia nr 3 Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy) pracują kolejno: Elżbieta Żywocka, Irena Tauber, Lilianna Ślusarczyk, Maria Żurowska.
– W 1963 r. uruchomiona zostaje Filia biblioteczna przy ul. Sienkiewicza 4. Kierownikiem Filii przez długie lata jest pan Antoni Błaszczyk. Później pracują tam: Teresa Koksa, Grzegorz Grabowski, Marzena Nyga.
– W latach 1963-1968 Biblioteką Gminną kierują kolejno: Anna Ostrowska, Aleksandra Żukowska, Brygida Majchrowicz, Elżbieta Radecka. Do pracy przyjęta zostaje pani Zofia Markiewicz (grudzień 1965). Powierzono jej zadanie utworzenia Oddziału Dziecięcego. W tym okresie p. Krystyna Żywocka uruchamia bibliotekę w Głuszycy Górnej. Początkowo podlega ona Bibliotece Gromadzkiej w Grzmiącej. Pracują tam: Maria Żurowska, Wiesława Przudzik. Później placówka działa jako Filia nr 4 Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy. Prowadzą ją: Zofia Trzpiot , Halina Świątek, Marianna Leś.
– 14.10.1968r. Rozpoczyna pracę Oddział Dziecięcy z księgozbiorem liczącym 3.248 woluminów. W uroczystym otwarciu bierze udział przedstawiciel Departamentu Kultury i Sztuki z Warszawy. W Oddziale pracują kolejno: Ewa Sagan, Mieczysława Pawlik, Teresa Zdziobek , Elżbieta Wosińska, Wanda Bisek, Renata Sokołowska, Joanna Burek obecnie – Marzena Nyga (pomagały nam krótko Monika Wawrzyniak, Maria Pokorska, Ewa Bisek, Dorota Pawłowska).
– W 1968 roku kierownictwo Biblioteki z Odziałem Dziecięcym i podległą filią na ul. Sienkiewicza przejmuje pani Zofia Markiewicz,
– W 1973r. Utworzona zostaje Filia Nr 2 na ulicy Bolesława Chrobrego. Filią kierują kolejno: Czesław Lipiński, Helena Badowska, Ewa Koksa, Stanisława Niebylska. W międzyczasie Filia zmienia lokalizację. Zostaje przeniesiona na ul. Sienkiewicza 73.
– Wraz z reformą administracyjną kraju w1974r. Biblioteki gromadzkie w Grzmiącej i Głuszycy Górnej przechodzą pod nadzór Gminnej Biblioteki w Głuszycy i stają się jej filiami. Sieć bibliotek działa pod nazwą Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Głuszycy.
– W 1975r. Siedziba Biblioteki Centralnej i Oddziału Dziecięcego zostaje przeniesiona z budynku Urzędu Miejskiego do tzw. „Zameczku” na ul. Grunwaldzką 36.
– Przez następne 23 lata (tj. Do r. 1997) sieć bibliotek w gminie jest najbardziej rozbudowana. Składa się z: centrali, oddziału dziecięcego, czterech filii bibliotecznych, punktów bibliotecznych w Kolcach (prowadząca Helena Drapa), w Sierpnicy (prowadzące kolejno: Halina Śmigielska, Maria Smołka, Jolanta Hodel, Teresa Dzitkowska, Danuta Witek, Wanda Skutnik, Danuta Jabłońska). Ponadto działają punkty biblioteczne w szpitalu (prowadzące: Zofia Markiewicz, Barbara Dorosz), przedszkolach, a także punkty sezonowe działające w okresie wakacji i ferii dla dzieci przebywających na naszym terenie na koloniach.
– W roku 1978 utworzony został etat pracownika wypożyczalni dla dorosłych (dotychczas za ladą bibliotekarską stała osobiście p. dyrektor Zofia Markiewicz). W wypożyczalni pracują kolejno: Wanda Bisek, następnie Renata Sokołowska. Obecnie wypożyczalnię dla dorosłych obsługują panie: Barbara Walczak i Marianna Leś.
– W latach 1989-1990 pod nieobecność p. Zofii Markiewicz obowiązki dyrektora pełni Renata Sokołowska.
– W grudniu 1992 Filia Nr 1 z ul. Sienkiewicza zostaje przeniesiona na ul. Łukasiewicza 46.
– 12.01.1995 r. zostaje utworzony pierwszy w Polsce Klub Europejski przy bibliotece (z reguły Kluby tworzone były w szkołach). Nasze zbiory literatury dotyczącej Unii Europejskiej są w tym okresie unikatowe w skali kraju.
– W lipcu 1997 r. na skutek powodzi została zalana Filia nr 2. Jej działalność zawieszono, następnie decyzją Zarządu Miasta zlikwidowano.
– 01.01.2001 r. następuje połączenie Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy z Miejskim Domem Kultury i utworzenie instytucji kultury pod nazwą: Centrum Kultury – Miejska Biblioteka Publiczna w Głuszycy. Dyrektorem instytucji zostaje starszy kustosz magister bibliotekoznawstwa pani Zofia Markiewicz. Siedzibę biblioteki głównej wraz z oddziałem dziecięcym przeniesiono na ul. Grunwaldzką 26. Filię nr 3 w Grzmiącej połączono ze świetlicą wiejską.
– W maju 2002 r. uruchomiona zostaje czytelnia naukowa.
– W kwietniu 2003 r. następuje likwidacja Filii nr 1 na osiedlu.
– We wrześniu 2005 roku rozpoczęto tworzenie komputerowej bazy danych.
– W roku 2006 długoletnia Dyrektorka Biblioteki, a następnie Centrum Kultury-Miejskiej Biblioteki Publicznej w Głuszycy pani Zofia Markiewicz odchodzi na emeryturę. Do 30 kwietnia 2007 r. obowiązki dyrektora instytucji pełni pani Marzenna Klann. W tym czasie ostatnia z naszych filii bibliotecznych w Głuszycy Górnej zostaje włączona w strukturę Wiejskiego Domu Kultury. Następuje także likwidacja punktu bibliotecznego w Kolcach, a następnie w Sierpnicy.
– Od 01 maja 2007do stycznia 2011 roku stanowisko dyrektora instytucji piastuje pan Jacek Świderski.
– W styczniu 2010 r. placówki biblioteczne działające w Grzmiącej i Głuszycy Górnej zostają przyłączone do CKMBP.
– Od marca 2011 roku stanowisko Dyrektora pełni Magdalena Jarosz.
Tyle suchych faktów w największym skrócie. Ale kilkadziesiąt lat istnienia to, poza działalnością czysto merytoryczną, czyli gromadzeniem, opracowaniem i udostępnianiem księgozbioru i innych nośników informacji także inne, często nietypowe działania.
Biblioteka w Głuszycy była organizatorem dziesiątek spotkań z ciekawymi ludźmi. Naszymi gośćmi byli m.in.: Aleksander Minkowski, Krzysztof Wolski, Karol Bunsch, Alojzy Sroga, Czesław Ostańkowicz, Ewa Nowacka, Stanisław Pagaczewski, Jerzy Klechta, Roman Samsel, Renata Dancewicz, Anna Sybilla Bidwell, Wojciech Łęcki, Jerzy Cera, Andrzej Sapkowski, Grzegorz Kasdepke, Krzysztof Kułaga, Beata Ostrowicka, Marta Fox, Arkadiusz Niemirski, Szewach Weiss, Natan Tenenbaum, Barbara Kosmowska, Wiesław Drabik, Tomasz Nasiółkowski i wiele innych nietuzinkowych osób.
Biblioteka zajmowała się także organizacją różnorodnych zajęć dla dzieci, młodzieży i dorosłych: konkursów, kiermaszów książek, lekcji bibliotecznych, wystaw. Jedną z ciekawszych form pracy było prowadzenie teatrzyku dziecięcego. Niezapomniane wrażenia pozostały z pewnością w pamięci uczestników „Baśniowej nocy w bibliotece”, uczestników imprez z cyklu „Cała Polska czyta dzieciom”, czy też osób biorących udział w imprezie „Pomyszkuj w bibliotece – Tydzień z Internetem” zorganizowanej dla osób dorosłych +.
Biblioteka była inicjatorem promowania lokalnych twórców. Właśnie w bibliotece po raz pierwszy szerszemu gronu zaprezentował swoje rzeźby Jerzy Marszał. Kontynuowaliśmy tę formę pracy działając w strukturze Centrum Kultury prowadząc „Galerię dla Każdego Człowieka”.
Do nietypowych działań biblioteki należy zaliczyć akcje charytatywne. W latach 1987-1989 dochód ze sprzedaży książek przekazywaliśmy na cele charytatywne (m.in. na rzecz Szkoły Specjalnej dla dzieci w Łbiskach oraz na fundusz badań nad preparatem torfowym prof. Tołpy ).
W latach 1991-1998 zajęliśmy się problemem dzieci niepełnosprawnych z terenu miasta i gminy. Organizowaliśmy dla nich wiele okolicznościowych imprez, ciekawych wycieczek, ognisk, zabaw.
W 2003 r. w odpowiedzi na akcję organizowaną przez redakcję Gazety Wrocławskiej pod nazwą „Pomóżmy maluchom” przekazaliśmy ok. 300 książek, które trafiły do bibliotek w wiejskich szkołach.
Projekty i programy
1. Promocja czytelnictwa
2. Zakup nowości wydawniczych
3. Ikonka
4. Z ekonomią na ty
5. Akademia Orange dla Bibliotek
6. Program Rozwoju Bibliotek
7. Program Donacji Oprogramowania Microsoft
8. Kraszewski. Komputery dla bibliotek.
9. Biblioteka +
10. Prosto i przystępnie o finansach domowych
11. Latający Animatorzy i Latający Socjologowie dla bibliotek.
12. Czytak Plus
1. Promocja czytelnictwa
Program operacyjny ogłoszony przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego pod nazwą „Promocja czytelnictwa – Rozwój księgozbiorów bibliotek” ma na celu poprawę jakości zbiorów bibliotecznych i dostępu do zbiorów.
Biblioteka w Głuszycy od 2004 składa wnioski o dotację na ten cel.
Wysokość uzyskanej dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w poszczególnych latach na zakup nowości wydawniczych:
- Rok 2004: 4.600,00 zł
- Rok 2005: 7.600,00 zł
- Rok 2006: 8.200,00 zł
- Rok 2007: 7.300,00 zł
- Rok 2008: 7.500,00 zł
- Rok 2009: 2.900,00 zł
2. Program Biblioteki Narodowej. Priorytet 1: „Zakup nowości wydawniczych dla bibliotek”
Decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 22 października 2009 r. program MKiDN przeznaczony dla bibliotek publicznych na zakupy nowości wydawniczych od 2010 roku jest programem własnym Biblioteki Narodowej.
Cel programu:
wzbogacenie i odnowienie księgozbiorów polskich bibliotek publicznych.
Rodzaje kwalifikujących się zadań:
zakup nowości wydawniczych dla bibliotek publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem bibliotek wiejskich i bibliotek działających na obszarach marginalizowanych.
Uprawnieni wnioskodawcy:
biblioteki publiczne, zorganizowane w formie samorządowej instytucji kultury (wpisane
do rejestru instytucji kultury) lub stanowiące część innej samorządowej instytucji kultury (wpisanej do rejestru instytucji kultury).
Wysokość uzyskanej dotacji z Biblioteki Narodowej:
- Rok 2010: 2.700,00 zł
- Rok 2011: 4.100,00 zł
- Rok 2012: 5.500,00 zł
- Rok 2013: 5.500,00 zł
- Rok 2014: 5.700,00 zł
- Rok 2015: 6.900, 00 zł
- Rok 2016: 6.700,00 zł
- Rok 2017: 6.100,00 zł
- Rok 2018: 6.100,00 zł
2 a. Program Biblioteki Narodowej. Priorytet 2: „Zakup nowości wydawniczych dla bibliotek publicznych zgodnie z potrzebami partnerskich bibliotek szkolnych”
- Rok 2014: 1. 751,36 zł
3. Ikonka
Program skierowany przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji do bibliotek usytuowanych głównie w małych miejscowościach i na terenach wiejskich. Głównym celem programu jest zapewnienie jak najszerszej grupie społeczności lokalnej łatwego, powszechnego i bezpłatnego dostępu do sieci Internet. Dzięki temu programowi tysiące młodych ludzi ma szansę skorzystania z zasobów edukacyjnych sieci Internet, dotarcia zarówno do zbiorów Polskiej Biblioteki Internetowej jak również innych cennych źródeł wiedzy i informacji. W końcu grudnia 2005 roku w ramach programu „Ikonka” biblioteka otrzymała 3 komputery PC wyposażone w system operacyjny , pakiet biurowy i program antywirusowy oraz sprzęt sieciowy typu WI-FI umożliwiający łączenie z Internetem w bezpośrednim sąsiedztwie czytelni. Dwa stanowiska komputerowe zostały usytuowane w czytelni, jedno w oddziale dla dzieci i młodzieży. <patrz: Regulamin czytelni internetowej”>
4. Z ekonomią na ty
Wniosek na zakup księgozbioru z zakresu nauk ekonomicznych. Projekt złożony do Narodowego Banku Polskiego miał na celu uzupełnienie i uaktualnienie zbiorów bibliotecznych o poszukiwane przez czytelników wydawnictwa z zakresu ekonomii, zarządzania, bankowości, rachunkowości, marketingu. Projekt realizowany był w okresie od grudnia 2002 r. do stycznia 2003 r. Z przyznanych przez NBP środków zakupiliśmy 91 woluminów. Książki udostępniano czytelnikom już od miesiąca marca 2003 r w czytelni oraz wypożyczalni dla dorosłych.
5. Akademia Orange dla bibliotek
Fundacja Orange zainaugurowała program „Akademia Orange dla bibliotek”, którego celem jest wspieranie rozwoju społeczeństwa informacyjnego poprzez zwiększenie dostępu do nowych technologii komunikacyjnych i promocję ich wykorzystania tak, by gminne biblioteki publiczne stały się nowoczesnymi, wielofunkcyjnymi centrami informacyjnymi, kulturalnymi i edukacyjnymi.
Dzięki uczestnictwu w programie biblioteka uzyskała dotację:
- W roku 2010: 5.765,19 zł
- W roku 2011: 2.588,32 zł
- W roku 2012 (do lipca): 1.547,19 zł
- Sierpień 2012-grudzień 2013: 3.614,42 zł
- W roku 2014: 3.221,97 zł
- W roku 2015 (do lipca): 1.379,90 zł
6. Program Rozwoju Bibliotek
Program Rozwoju Bibliotek jest ogólnopolskim przedsięwzięciem, realizowanym przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Jego celem jest wzmocnienie potencjału bibliotek publicznych znajdujących się w miejscowościach, których liczba mieszkańców nie przekracza 20 tys. W tym roku o przyjęcie do Programu starały się 604 biblioteki. W gronie laureatów znalazło się 10 bibliotek z Dolnego Śląska, zgłoszonych jako Wiodące. Głuszycka biblioteka wraz z Gminną Biblioteką Publiczną w Czarnym Borze oraz Miejską Biblioteką Publiczną w Jedlinie-Zdroju będzie Biblioteką Partnerską dla Gminnej Biblioteki Publicznej w Starych Bogaczowicach. W ramach PRB pracownicy bibliotek wezmą udział w cyklu intensywnych szkoleń
i warsztatów, dzięki którym udoskonalą swoją wiedzę i umiejętności, co pozwoli poszerzyć ofertę biblioteki jeszcze lepiej dostosowując ją do potrzeb i oczekiwań mieszkańców.
Ponadto biblioteki otrzymają sprzęt komputerowy z systemem operacyjnym Windows 7 oraz oprogramowanie gotowe do użytku.
Dzięki uczestnictwu w PRB głuszycka biblioteka wzbogaciła się o:
- 3 zestawy komputerowe (jednostka centralna: HP Compaq 6005 Pro SFF PC; monitor panoramiczny Compaq LA 2006X LED 20”; klawiatura: HP PS/2 Standard JB; mysz optyczna z kółkiem HP PS/2 ; kamera internetowa USB 2.0 MP).
- 3 urządzenia wielofunkcyjne (HP Officejet Pro 8500A Plus)
- 1 drukarka A3 ( OfficeJet 7000)
- 3 aparaty cyfrowe (BENQ E1465)
Wartość sprzętu otrzymanego dzięki udziałowi w programie : 13.724,00 zł
Aktywna Biblioteka – konkurs grantowy dla bibliotek zakwalifikowanych do Programu Rozwoju Bibliotek umożliwiający bibliotekom otrzymanie grantu w wysokości maksymalnie 5.000 zł na realizację pomysłów opisanych w Planie Rozwoju Biblioteki ogłoszony przez Stowarzyszenie Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce. (Stowarzyszenie Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce jest niezależną, nienastawioną na zysk organizacją pozarządową działającą od 1998 r. )
Rok 2012
- Wniosek I: „1000 sposobów na poznanie najbliższej okolicy” (wartość: 5.000,00 zł)
7. Program Donacji Oprogramowania Microsoft
Oferta związana z ogólnopolskim Programem Rozwoju Bibliotek obejmuje wszystkie gminne biblioteki publiczne ze wszystkich gmin wiejskich i miejsko-wiejskich oraz tych miejskich, które mają do 20 tys. mieszkańców.
W ramach tego programu głuszycka biblioteka otrzymała bezpłatne oprogramowanie Microsoft.
Rok 2011: wartość rynkowa otrzymanych licencji: USD $ 4.239,00 (13.766,36 zł)
Oprogramowanie zainstalowano w komputerach przekazanych bibliotece w ramach Programu Rozwoju Bibliotek.
Rok 2012: wartość rynkowa otrzymanych licencji: USD $ 8.440,00 (28.089,164 zł)
Przeznaczenie i zakres otrzymanej darowizny:
Oprogramowanie przeznaczone jest na komputery stacjonarne i laptopy, które służą do publicznego dostępu do Internetu oraz na komputery, które służą do wspierania publicznego dostępu do Internetu, pozyskane przez bibliotekę z innych źródeł niż Program Rozwoju Bibliotek.
8. Program Instytutu Książki : „Kraszewski. Komputery dla bibliotek”
Program dotacyjny Instytutu Książki realizowany w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa w roku 2012. Celem programu jest podniesienie standardu bibliotek publicznych poprzez wyposażenie ich w nowoczesny sprzęt komputerowy umożliwiający użytkownikom biblioteki korzystanie z Internetu, a bibliotekarzom katalogowanie zbiorów i udostępnianie ich on-line. Nazwa programu nawiązuje do obchodzonego obecnie Roku Józefa Ignacego Kraszewskiego – ustanowionego przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.
Rok 2012: Wniosek „Biblioteka bliżej nas” – wartość: 10.000,00 zł
Zakup w całości dofinansowany ze środków Instytutu Książki:
- 3 zestawy komputerowe
- 1 urządzenie wielofunkcyjne + 3 komplety tonerów
- licencje antywirusowe na 2 stanowiska (3 lata)
Rok 2017: Wniosek „Zakup komputerów, oprogramowania i komputerowych urządzeń peryferyjnych” – wartość: 32,650,00 zł
Zakup dofinansowany w 85 % ze środków Instytutu Książki oraz 15% z budżetu Gminy Głuszyca.
9. Biblioteka +
Program Biblioteka+ jest wieloletnim programem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Przygotowanie i wdrożenie programu Biblioteka+ zostało powierzone Instytutowi Książki. Program to odpowiedź na potrzebę radykalnej poprawy stanu bibliotek publicznych w Polsce. Głównymi beneficjentami programu są gminne biblioteki publiczne, ze szczególnym uwzględnieniem bibliotek z gmin wiejskich, wiejsko-miejskich oraz małych gmin miejskich (do 15 tysięcy mieszkańców)
Strategicznym celem programu jest przekształcenie bibliotek gminnych w nowoczesne centra dostępu do wiedzy, kultury oraz ośrodki życia społecznego, a także wprowadzenie systemu certyfikującego dla bibliotek.
Program Biblioteka+ ma charakter aplikacyjny. Oznacza to dobrowolność uczestnictwa w nim. Realizacja programu opiera się o zasadę pomocniczości. Środki centralne wykorzystywane są na realizację zadań przekraczających możliwości samorządów.
Podczas prac przygotowawczych w 2008 roku w ramach programu zdefiniowane zostały cztery obszary działań:
Stworzenie jednolitego, ogólnopolskiego, centralnego systemu komputerowego MAK+ umożliwiającego zarządzanie zbiorami bibliotecznymi, wymianę informacji o księgozbiorach i wypożyczeniach pomiędzy samymi bibliotekami oraz zdalny dostęp poprzez internet dla czytelników
Internetyzacja bibliotek
Szkolenie bibliotekarzy w zakresie nowych kompetencji
Uruchomienie programu finansowego wsparcia modernizacji i rozbudowy bibliotek gminnych
Każde z wyżej wymienionych działań ma inny charakter i zakres. MAK+ to system, który będzie oferowany wszystkim bibliotekom zarówno na szczeblu lokalnym, jak i regionalnym. Internetyzacją zostaną objęte wszystkie biblioteki gminne w Polsce wraz z filiami. Program szkoleniowy, realizowany we współpracy z wojewódzkimi bibliotekami publicznymi, obejmie bibliotekarzy z bibliotek gminnych w gminach wiejskich, wiejsko-miejskich i miejskich do 15 tysięcy mieszkańców. Dotacje w ramach programu grantowego na modernizację infrastruktury architektonicznej bibliotek będą udzielane gminom wiejskim, wiejsko-miejskim i małym gminom miejskim (do 15 tysięcy mieszkańców) działającymi jako samodzielne instytucje kultury.
10. Prosto i przystępnie o domowych finansach – spotkania w bibliotece.
Projekt realizowany przez Fundację Rozwoju Wsi w ramach komponentu „Organizacje pozarządowe bibliotekom” Programu Rozwoju Bibliotek. W ramach projektu przewidziane są cztery spotkania z mieszkańcami Głuszycy prowadzone przez trenera edukacji finansowej. Biblioteka wzbogaci się o pakiet publikacji z zakresu edukacji finansowej w wersji papierowej i elektronicznej przeznaczony do wypożyczania przez czytelników. Dodatkowo na realizację projektu biblioteka otrzymała 1.530 złotych.
11. Latający Animatorzy i Latający Socjologowie dla bibliotek.
Projekt „Latający Animatorzy i Latający Socjologowie dla bibliotek” jest prowadzony przez Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę” w Ramach Programu Bibliotek.
Latający Animatorzy Kultury i Latający Socjologowie prowadzą autorskie projekty, współpracują z instytucjami kultury, mają doświadczenie w pracy z różnymi grupami wiekowymi, znają aktywne metody prowadzenia diagnozy lokalnej i potrafią je w atrakcyjny sposób przekazać.
Latający Animatorzy Kultury prowadzą m.in.: warsztaty filmowe, fotograficzne, teatralne, muzyczne. Latający socjologowie pomagają nawiązać dialog z otoczeniem, zbadać potrzeby lokalnej społeczności, określić mocne i słabe strony organizacji
W ramach programu Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę” oferuje:
- Wizytę Latających Animatorów Kultury i Latających Socjologów w naszym mieście
- Wsparcie profesjonalnie przygotowanych Latających Animatorów Kultury i Latających Socjologów w samodzielnie podejmowanych działaniach
- Materiały edukacyjne i warsztatowe
- Promocję działań prowadzonych z Latającymi na stronie internetowej programu